Læsi fyrir lífið

Þróunarverkefnið Læsi fyrir lífið miðar að því að efla læsiskennslu á mið- og unglingastigi með fjölbreyttum aðferðum. Aðferðin byggir á að nýta samvirkar læsiskennsluaðferðir
og samþætta vinnu með orðaforða, lesskilning, lesfimi, ritun, samræðu, tjáningu og hlustun í skólastarfi.   Í verkefninu Læsi fyrir lífið er unnið með læsi þvert á námsgreinar og fá kennarar leiðsögn og þjálfun í að kafa dýpra í viðfangsefni með nemendum og nota verkfæri á borð við
gagnvirkan lestur, hugtakagreiningu, ritunarramma, samræður o.fl. til að efla skilning og nám nemenda.  

Lögð er áhersla á að kennarar og nemendur tileinki sér fjölbreyttar og hagnýtar aðferðir sem rannsóknir hafa sýnt að séu árangursríkar í að efla læsi.

Markhópur:
Kennarar á mið- og unglingastigi grunnskóla.

Umfang:
Þróunarverkefni. Tíminn sem fer í verkefnið er metinn og ákveðinn í samráði við stjórnendur og starfsfólk viðkomandi skóla en reikna má með því að verkefnið sé að lágmarki til tveggja ára.

Lýsing:
Læsi fyrir lífið felur í sér að efla læsi nemenda á mið- og unglingastigi með fjölbreyttum aðferðum. Markmiðið er að efla læsisfærni nemenda ár frá ári og að læsi fléttist inn í allt skólastarf alla daga ársins. Verkefnið ýtir undir nýsköpun í kennsluháttum þar sem unnið er með læsi á nýstárlegan hátt í öllum námsgreinum eftir aðferðum sem rannsóknir hafa sýnt að séu árangursríkar.

Í verkefninu verður lögð áhersla á læsi sem grunn að námi, læsi flæðir yfir allt nám í skólanum og inn í allar námsgreinar. Lögð verður sérstök áhersla á fjóra grunnþætti læsis:

Lestur og lesskilning
Lesfimi
Ritun og miðlun
Samræðu, tjáningu og hlustun

Í verkefninu er lögð áhersla á að mæta þörfum nemenda þar sem þeir eru staddir námslega og stuðla að auknum áhuga, virkni og árangri þeirra. Í því felst að kennari skipuleggur námið á þann hátt að einstaklingsþörfum sé mætt innan bekkjarins með fjölbreyttu námsefni, vinnubrögðum og námsleiðum sem fela ekki í sér náms- og félagslega aðgreiningu nemenda, þ.e. allir nemendur fá kennslu við hæfi innan skólastofunnar.  

Með þátttöku í starfsþróunarverkefninu Læsi fyrir lífið taka kennarar þátt í lærdómsferli, þeir ígrunda eigið starf og tileinka sér nýja þekkingu og færni við læsiskennslu
í samstarfi við starfsfélaga og ráðgjafa frá MSHA. Fræðilegt og hagnýtt efni er aðgengilegt þátttakendum í verkefninu, sameiginlegur gagnabanki þátttakenda er á lokuðu vefsvæði.

Fjögurra ára starfsþróunarferli
Kennarar taka þátt í fræðslufundum yfir skólaárið þar sem lögð verða inn læsisverkfæri. Kennarar nýta verkfærin í kennslu og hittast svo á samráðsfundum með ráðgjafa þar sem lagt er mat á hvernig gekk. Reglulega eru haldnir fundir þar sem ráðgjafi frá MSHA veitir kennurum stuðning og eftirfylgd. Á fjórða árinu fá kennarar aðstoð við að koma markmiðum og verkfærum sem þeir hafa verið að vinna með inn í skólanámskrána.

Þróunarstarf 1. ár - Lestur, lesfimi og lesskilningur	Þróunarstarf 2 . ár - Ritun og miðlun	Þróunarstarf 3. ár - Samræða, tjáning og hlustun	Þróunarstarf 4. ár - Að festa í sessi
4 fræðslufundir - kennarar og ráðgjafi frá MSHA Áhorf á vorönn Stuðningur og ráðgjöf frá MSHA	4 fræðslufundir - kennarar og ráðgjafi frá MSHA Áhorf á haust- og vorönn Stuðningur og ráðgjöf frá MSHA	4 fræðslufundir - kennarar og ráðgjafi frá MSHA Áhorf á haust- og vorönn Stuðningur og ráðgjöf frá MSHA	2 fræðslufundir - kennarar og ráðgjafi frá MSHA Áhorf á haustönn Námskráin og LFL Stuðningur og ráðgjöf frá MSHA

Markmið:

Nemendur 

Að efla læsi nemenda á mið- og unglingastigi með áherslu á orðaforða, lesskilning, samræðu, tjáningu, hlustun og ritun og miðlun.
Að efla áhuga og virkni nemenda í námi

Kennarar 

Að kennarar leiti leiða til að efla læsi í öllum námsgreinum alla daga í skólastarfinu  
Að þróa og innleiða fjölbreyttar og áhrifaríkar aðferðir til að efla læsi og lesskilning á mið- og unglingastigi.  
Að kennarar leggi rækt við áhugahvöt, sjálfstæði, einstaklingsmiðun og ábyrgð nemenda á eigin námi.

Fyrirkomulag:
Verkefnið er lagað að þörfum hvers skóla og getur náð yfir lengri eða skemmri tíma. Haldnir eru fræðslu- og vinnufundir með kennurum og öðru starfsfólki og samráðsfundi með stjórnendum/læsisteymi. Fundir með læsisteymi eru haldnir u.þ.b. mánaðarlega og haldið er utan um vinnuferlið með fundargerðum.

Að loknu innleiðingarferli
Markmið með starfsþróun í skólum er að stuðla að betri árangri í skólastarfi. Rannsóknir sýna að raunverulegar breytingar á skólastarfi taka töluverðan tíma, allt að fimm til tíu ár taki að festa þær í sessi. Með þátttöku í þróunarstarfi um læsi taka kennarar þátt í lærdómsferli, þeir ígrunda eigið starf og tileinka sér nýja þekkingu og færni við læsiskennsluna.

Reynsla okkar er sú að skólar þurfa góðan tíma til þess að meðtaka og festa ný vinnubrögð í sessi. Því leggjum við áherslu á að fylgja verkefninu vel eftir og mælum eindregið með því að skólar taki þróunarverkefnið eins og því er stillt upp, þ.e. fjögurra ára verkefni. Að loknu innleiðingarferli hafa skólar gjarnan óskað eftir áframhaldandi stuðningi við verkefnið sem getur m.a. farið fram í formi stuttra námskeiða eða heimsókna ráðgjafa MSHA í skólann.