Læsi fyrir lífið

Þróunarverkefnið Læsi fyrir lífið miðar að því að efla læsiskennslu á mið- og unglingastigi með fjölbreyttum aðferðum. Aðferðin byggir á að nýta samvirkar læsiskennsluaðferðir
og samþætta vinnu með orðaforða, lesskilning, lesfimi, ritun, samræðu, tjáningu og hlustun í skólastarfi.   Í verkefninu Læsi fyrir lífið er unnið með læsi þvert á námsgreinar og fá kennarar leiðsögn og þjálfun í að kafa dýpra í viðfangsefni með nemendum og nota verkfæri á borð við
gagnvirkan lestur, hugtakagreiningu, ritunarramma, samræður o.fl. til að efla skilning og nám nemenda.  

Lögð er áhersla á að kennarar og nemendur tileinki sér fjölbreyttar og hagnýtar aðferðir sem rannsóknir hafa sýnt að séu árangursríkar í að efla læsi.

Markhópur:
Kennarar á mið- og unglingastigi grunnskóla.

Umfang:
Þróunarverkefni. Tíminn sem fer í verkefnið er metinn og ákveðinn í samráði við stjórnendur og starfsfólk viðkomandi skóla en reikna má með því að verkefnið sé að lágmarki til tveggja ára.

Lýsing:
Læsi fyrir lífið felur í sér að efla læsi nemenda á mið- og unglingastigi með fjölbreyttum aðferðum. Markmiðið er að efla læsisfærni nemenda ár frá ári og að læsi fléttist inn í allt skólastarf alla daga ársins. Verkefnið ýtir undir nýsköpun í kennsluháttum þar sem unnið er með læsi á nýstárlegan hátt í öllum námsgreinum eftir aðferðum sem rannsóknir hafa sýnt að séu árangursríkar.

Í verkefninu verður lögð áhersla á læsi sem grunn að námi, læsi flæðir yfir allt nám í skólanum og inn í allar námsgreinar. Lögð verður sérstök áhersla á fjóra grunnþætti læsis:

Lestur og lesskilning
Lesfimi
Ritun og miðlun
Samræðu, tjáningu og hlustun

Í verkefninu er lögð áhersla á að mæta þörfum nemenda þar sem þeir eru staddir námslega og stuðla að auknum áhuga, virkni og árangri þeirra. Í því felst að kennari skipuleggur námið á þann hátt að einstaklingsþörfum sé mætt innan bekkjarins með fjölbreyttu námsefni, vinnubrögðum og námsleiðum sem fela ekki í sér náms- og félagslega aðgreiningu nemenda, þ.e. allir nemendur fá kennslu við hæfi innan skólastofunnar.  

Með þátttöku í starfsþróunarverkefninu Læsi fyrir lífið taka kennarar þátt í lærdómsferli, þeir ígrunda eigið starf og tileinka sér nýja þekkingu og færni við læsiskennslu
í samstarfi við starfsfélaga og ráðgjafa frá MSHA. Fræðilegt og hagnýtt efni er aðgengilegt þátttakendum í verkefninu, sameiginlegur gagnabanki þátttakenda er á lokuðu vefsvæði.

Þriggja ára starfsþróunarferli
Kennarar taka þátt í fræðslufundum yfir skólaárið þar sem lögð verða inn læsisverkfæri. Kennarar nýta verkfærin í kennslu og hittast svo á samráðsfundum með ráðgjafa þar sem lagt er mat á hvernig gekk. Reglulega eru haldnir fundir þar sem ráðgjafi frá MSHA veitir kennurum stuðning og eftirfylgd. Á fjórðu önninni fá kennarar aðstoð við að koma markmiðum og verkfærum sem þeir hafa verið að vinna með inn í skólanámskrána.

Þróunarstarf 1. ár - Lestur, lesfimi og lesskilningur	Þróunarstarf 2 . ár - Ritun og miðlun	Þróunarstarf 3. ár - Samræða, tjáning og hlustun
4 fræðslufundir - kennarar og ráðgjafi frá MSHA Stuðningur og ráðgjöf frá MSHA	4 fræðslufundir - kennarar og ráðgjafi frá MSHA Stuðningur og ráðgjöf frá MSHA	4 fræðslufundir - kennarar og ráðgjafi frá MSHA Stuðningur og ráðgjöf frá MSHA

Markmið:

Nemendur 

Að efla læsi nemenda á mið- og unglingastigi með áherslu á orðaforða, lesskilning, samræðu, tjáningu, hlustun og ritun og miðlun.
Að efla áhuga og virkni nemenda í námi

Kennarar 

Að kennarar leiti leiða til að efla læsi í öllum námsgreinum alla daga í skólastarfinu  
Að þróa og innleiða fjölbreyttar og áhrifaríkar aðferðir til að efla læsi og lesskilning á mið- og unglingastigi.  
Að kennarar leggi rækt við áhugahvöt, sjálfstæði, einstaklingsmiðun og ábyrgð nemenda á eigin námi.

Fyrirkomulag:
Verkefnið er lagað að þörfum hvers skóla og getur náð yfir lengri eða skemmri tíma. Haldnir eru fræðslu- og vinnufundir með kennurum og öðru starfsfólki og samráðsfundi með stjórnendum/læsisteymi. Fundir með læsisteymi eru haldnir u.þ.b. mánaðarlega og haldið er utan um vinnuferlið með fundargerðum.

Að loknu innleiðingarferli
Markmið með starfsþróun í skólum er að stuðla að betri árangri í skólastarfi. Rannsóknir sýna að raunverulegar breytingar á skólastarfi taka töluverðan tíma, allt að fimm til tíu ár taki að festa þær í sessi. Með þátttöku í þróunarstarfi um læsi taka kennarar þátt í lærdómsferli, þeir ígrunda eigið starf og tileinka sér nýja þekkingu og færni við læsiskennsluna.

Komið hefur í ljós að tveggja ára stuðningur frá MSHA er oft varla nógu langur tími og hafa skólar því gjarnan óskað eftir áframhaldandi stuðningi við verkefnið sem getur m.a.
farið fram í formi stuttra námskeiða eða heimsókna ráðgjafa MSHA í skólann.